Halka Arz Nedir?

                                                                Canva ile tasarlandı.  

 

Bu yazımda halka arz meselesini anlamaya çalışacağım. Halka arz nedir ne değildir, bir şirket neden halka arz olur, bundaki amacı nedir?

Halka Arz

Bir şirketin belli bir orandaki paylarını halka açık bir şekilde satışa sunmasıdır. Bunun farklı farklı amaçları olabilir şirketlerin. En çok bilineni kolay ve daha az maliyetli finansman bulabilmesidir. Bireysel ve kurumsal yatırımcıların rağbet gösterdiği halka arz işlemleri son zamanlarda Borsa İstanbul'da artışa geçti. Bilinçli bilinçsiz herkesin kolay yoldan kazanç peşinde olmasının birçok sebebi var. Bunların başında geleni ise 'ekonomi çok kötü, geçinemiyoruz' meselesi. Peki bu nasıl oluyor?

Halka arz olmak isteyen her şirket bunu elini kolunu sallayarak yapamıyor tabii ki. Sermaye Piyasaları Kurumu'nun (SPK) belirlediği şart ve standartları sağladıktan sonra çeşitli izahnameler sunan şirketin talep toplama günleri belirleniyor. Televizyonda sıkça rastlamaya başladığım 'şu şirket halka arz oluyor, talep toplamaya tarihi ve konsorsiyum üyeleri...' diye uzayıp giden reklamlardan sonra şu konuya bir bakayım nedir ne değildir dedim. 

Amaç?

Temel amaç finansman sağlamak. Şirket hedeflediği araştırma geliştirmeler, yapacağı yeni yatırımlar ya da açacağı yeni fabrikalar için çekeceği kredilerin ve borçların altına girmemek için cüzi miktarda dağıtacağı kar ile bunu halka arz olarak yapmak ister. Bununla şirket, bireysel yatırımcıya gelin siz de bize ortak olun demiş olur. Belirlenen alış fiyatı üzerinden dağıtılacak payların talep tarihleri açıklanınca şirket bu finansman ile hedeflerini de şeffaf olarak paylaşmak zorunda, ne yapacak, hedefi ne, vaat ettiği iş ne, bunları tek tek açıklar.

Genelde üç iş günü içinde talep toplar şirketler. Bir hafta on gün içinde de borsada işlem görmeye başlar. Katılıma bağlı olarak lot sayısı belirlenir ve o oranda hissenin tavan gitmesini beklersiniz, bireysel yatırımcı için eşit dağıtım önemlidir. Hissenin tavan gitmesi o gün içinde ulaşabileceği maksimum kara çıkması demektir. Borsa İstanbul için bu oran %10. Katılan yatırımcı tipine göre hissenin tavan ya da taban gitmesi az çok belli olur. Henüz ilk günden üç kuruş bana yeter diyen de var hayır ben uzun vadede bekleyip daha iyi kazanç sağlayacağım diyen de. Bu yüzden eşit dağıtım olarak halka arz olmak isteyen şirket sayısı daha fazla oluyor. Bir şirket iki defa halka arz olmak isteyebilir, SPK onayıyla. Burada en çok problem olan şey spekülasyon. Hisseyi değerinden az veya fazla göstermeye çalışan, bir kısa süreli ekonomik balon oluşturmaya çalışanlar bir hayli fazla. Kiminin işine gelirken kimi de elinde ne var ne yok kaybediyor. 

Bu da bir arz talep meselesi. Piyasada bir geleceği, hedefi, planı olan şirketlere talep fazla oluyor. Çok hızlı işlem yapabilmeyi sağlayan borsaya da şirketlerin arz olmak istemesine şaşmamalı. 

Uyarı: Bu da bir yatırım tavsiyesi değildir! Anladığım ve öğrendiğim kadarıyla halka arz olmak nedir anlatmaya çalıştım. 

Mustafa Diker 01.09.2023