Wall Street'e Hoş Geldiniz! #5

Bu yazımda ele almak istediğim konu meşhur Wall Street olacak. Para kazandıracak şirket avcılarının yeri burası. Alo, orası Wall Street mi? 

Wall Street

Birçok filme de konu olan bu cadde dünyanın ekonomi kalbi olarak anılıyor. Kahvaltı için aldığınız ekmekten ülkenizin savunma teknolojisine kadar sizi etkileyebilen yer. Tabii işin içinde para olur da kan olmaz mı hiç. Ya İngilizler, evet onlar da var.

New York eyaletinin Manhattan kentinde bulunan bu caddenin ismi bir zamanlar Hollandalıların Kızılderilileri katlettikten sonra inşa ettikleri duvardan geliyor, sözde ticari faaliyetlerin aksamaması ve korunma amaçlı örülen bu duvar daha sonra yıkılıyor fakat cadde ismi günümüze kadar geliyor. 

Bu cadde üzerinde birçok küresel banka ve finans merkezi yer alıyor. New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE) ve NASDAQ da burada faaliyetlerini sürdürüyor. Paranın asla uyumadığı yer burası. 

Ne iş yapar bu Wall Street?

Buna geçmeden önce borsa ve piyasaya, ne olduklarına değinmekte fayda var. Piyasa, alıcı ve satıcıyı bir araya getiren yerdir. Bunun çeşitli formları vardır. Borsa da bundan pek farklı değil buna ek olarak değerli kâğıt ve madenlerin, kripto varlıkların, emtiaların ve hisse senetlerinin alınıp satıldıkları yerdir borsa. Devletin kontrolünde belirli saatler içerisinde işlem yapmaya açık olur. Türkiye'deki borsa Borsa İstanbul'dur. 

Wall Street sihirbazları, ülkenin her tarafını dolaşır acaba yeni bir ürün, bir şirket ya da teknoloji var mı diye bakarlar. Sonra da aracı kurum olarak buldukları şirketlerin hisselerini çok kısa sürede para kazanmak isteyenlere evet, yüksek fiyattan satarlar, bir gecede milyoner hatta milyarder olacaklarını vaat ederek. Ama bu dolandırıcılık derseniz ki kısmen haklısınız derim çünkü eğer ne yaptığınızı bilmiyorsanız bu bir çeşit kumar olur ve kaybedersiniz. Yatırım yapma hayalleriyle çalışıp biriktirdikleriniz çok değil borsa işlem görmeye başladıktan birkaç dakika sonra buhar olup uçabilir.

Eğer birine borsacıyım derseniz kumarbaz ilan edilirsiniz fakat yatırımcıyım derseniz iş insanı olursunuz. İnsan algısının değişkenliği söz konusu paraysa volatilitesi çok daha yüksek olur. O da ne demek? Bir borsa tabiri daha, volatilite, piyasadaki bir ürünün fiyatındaki artış ve azalışı, oynaklığı ifade eder.

Amacınıza göre birçok tehlikesi ve avantajı olan borsa bir yatırım yeri olabilir. Burada yatırımcıların ister profesyonel ister amatör olsun temelde yaptıkları şey piyasadaki şirketlerin halka açık olan hisselerinden pay satın alıp şirkete ortak olmaktır. Bir adet, lot veya pay almış olsanız bile artık o şirketin resmi ortağı olursunuz. Kâr da zarar da size yansır. Tabii bir şirkete yatırım yapabilmek için önce şirketin halka arz olabilmesi gerek, onun da gerekli şartları var. 

Yatırım konusunda belirli otoritelerin birçok konuşması, tavsiyesi ve yazısı var. Bunlardan en dikkat çekeni ise 'borsa konusunda kimsenin bir şey bilmediğidir' sözü. Ekonominin bilim olup olmadığı konusunda farklı fikirler dolaşır durur. Çünkü deney yapıp sonuçları not edip kontrol etmeniz mümkün değil, ekonomide olan şey tarihteki olayların ve kayıtlı verilerin değerlendirilip gelecek adına tahminlerde, analizlerde bulunulmasıdır. Hiçbir şey kesin değildir ve kimse geleceği bilemez. 

Borsacılar ne yapar?

Borsada yatırım yaparak para kazanmak için ileri derecede zeki olmanız gerekmez, bununla birlikte finansal bilginizi geliştirmeli, arz talep dengelerini iyi anlamalı ve dünyadan kopuk yaşamamalısınız. 

Bir de dünyanın sonunun geldiğini her fırsatta haykıran haber kanallarından uzak durabilirsiniz. 

Uyarımızı yapmadan geçmeyelim, bu kesinlikle bir yatırım tavsiyesi değildir! Finansal danışman ve uzman kişilerden yardım alarak bu işe girişmekte fayda var. Aksi takdirde bir çay sohbeti esnasında duyduğunuz şirketin koşa koşa gidip hissesini alıp batmanız kaçınılmazdır. Bu konuda unutulmaması gereken şey kimsenin hiçbir şeyi kesin olarak bilmediğidir. 

Wall Street uzmanlarının kolayca çok yüksek para kazanmalarını sağlayan şey yeterince bilgi sahibi olmayan insanlar, kolayca para kazanmak isteyenler ve sabırsız insanlardır. Borsa için yapılan yaygın bir tanım da akılsızlardan akıllılara ve sabırsızlardan sabırlılara para aktaran yerdir. Borsacılar ya da finans uzmanları bu işi yapar. Robin Hood gibi zenginden alıp fakire vermek yok, o bir sahtekardı hatırlayın. Her şey rızanız dahilinde gelişir ve eğer bir işlemden sonra oturup hisselerin yükselmesi için dua ediyorsanız bilin ki kumardasınız ve batmaya gidiyorsunuz. En iyi ihtimalle spekülatör ya da manipülatör olursunuz. Bu da ayrı bir konu olsun.

Enflasyonist bir ortamda bir değer koruma aracı olan paranın da değerini koruyabilmek için neredeyse tek yol yatırım yapmak. İşin kripto boyutu da bir başka deniz. Çeşitli tartışmalara konu olan borsa ve yatırım yapmak artık insanların daha da aktif olduğu bir alan. 

Wall Street de Düşer

 

Dünyanın bir numarası da olsanız bir gün batmanız mümkün. Tarih ekonomik krizlerle de doludur. Ekonomik balon da denilen bu kriz dönemlerinin en sonuncusu 2007-2009'da Amerika'da oluşan Emlak kriziydi. 2008 Mortgage Krizi. Milyonlarca insan evsiz ve işsiz kaldı, bankalar iflas etti, tam bir kaos. Böyle dönemlerde sıkça duyabileceğimiz sihirli sözcük, kurtarma paketi oluyor. İlginç bir konu daha. Ülkenin Merkez Bankası işe el atıp kamu kaynağını bankalara çok az bir kredi faiziyle verip kullandırtıyor. Halkın parasıyla birileri iflastan kurtarılıyor. 

Bu cadde ve içindeki bankaların iflası herkesi etkiler. 

Bu çılgınca hızlı ve değişken olan zamanda yapmak istediğim en önemli şeylerden biri de tasarruf ve yatırım. Niyetim daha iyi bir dünya inşa etmeye kendimden başlamam. Kendi Wall Street'imi oluşturmam gerekecek!

Mustafa Diker 02.08.2023